पुष्पाणि
पुष्पाणि अथवा कुसुमानि वृक्षाणां लतानां वा सन्तानसंवर्धकानां बीजानाम् निर्माणस्य मूलानि भवन्ति । लोके कुसुमानि सर्वजनप्रियाणि तेषां क्वचित् सौन्दर्येण क्वचित् सुगन्धेन क्वचित् उभयाभ्यां च । पुष्पाणि सस्यानां बीजोत्पादनस्य प्रक्रियायाः परागस्पर्शः गर्भीकरणस्य मूलस्थानं भवन्ति।
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Calystegia_sepium_sepium_-_side_%28aka%29.jpg/220px-Calystegia_sepium_sepium_-_side_%28aka%29.jpg)
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Victoria_amazonica.jpg/250px-Victoria_amazonica.jpg)
चित्रम् | संस्कृतम्
नामानि |
English Name | हिंदी नाम |
---|---|---|---|
पाटलम् | Rose | गुलाब | |
जातीपुष्पम् / यूथिका | Jasmine | चमेली | |
उत्पलम् / कमलम् | Lotus | कमल | |
कर्णोरः | Oleander | कनेर | |
दिवाकरः / सूरजमुखी | Sunflower | सूरजमुखी |
शब्द रूपम् | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
---|---|---|---|
प्रथमा | पुष्पम् | पुष्पे | पुष्पाणि |
द्वितीया | पुष्पम् | पुष्पे | पुष्पाणि |
तृतीया | पुष्पेण | पुष्पाभ्याम् | पुष्पैः |
चतुर्थी | पुष्पाय | पुष्पाभ्याम् | पुष्पेभ्यः |
पञ्चमी | पुष्पात् / पुष्पाद् | पुष्पाभ्याम् | पुष्पेभ्यः |
षष्ठी | पुष्पस्य | पुष्पयोः | पुष्पाणाम् |
सप्तमी | पुष्पे | पुष्पयोः | पुष्पेषु |
सम्बोधन | पुष्प | पुष्पे | पुष्पाणि |
उपयोगाः[सम्पादयतु]
पुष्पाणि सुन्दराणि इति जनैः मन्यन्ते। तेषां सुगन्धं जनानां चित्तम् आह्लादयति। अतः एव ते उपवनेषु पुष्पाणि निरोपयन्ति। ललनाः पुष्पाणि स्वकेशेषु धारयन्ति। भक्ताः देवेभ्यः पुष्पाणि अर्पयन्ति। जनाः पुष्पाणि पुष्पधानीषु स्थापयित्वा स्वगृहाणि भूषयन्ति।
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flores.gif/220px-Flores.gif)
![](http://chped.net/https/upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Mature_flower_diagram.svg/400px-Mature_flower_diagram.svg.png)
पुष्पाणि सपुष्पकाणां पुनरुत्पादनसाधनानि सन्ति।
- हरितदलानि -मुकुलं रक्षन्ति।
- पुङ्केसरः- रेणुं रचयति।
पुष्पेषु चत्वारि खण्डानि सन्ति।
- हरितदलानि मुकुलम् रक्षन्ति।
- रञ्जितदलानि षट्पदान् आकर्षन्ति।
- पुङ्केसरः रेणुं रचयति।
- गर्भकेसरः अस्मिन् एव बीजानि वर्धन्ते।
भ्रमरः, जलम् अथवा वायुः रेणुं पुङ्केसरात् गर्भकेसरं चालयन्ति। जनाः कानिचन पुष्पाणि खादन्ति। केसरः उपस्करः वर्तते। पुष्पेभ्यः मधु लभ्यते। शुष्कपुष्पैः चायपानं कर्तुं शक्यते।